Bilgisayarlar Ve Kullanım Alanları

Bilgisayarlar Ve Kullanım Alanları

BİLGİSAYARIN TANIMI VE TEMEL ÇALIŞMA PRENSİBİ

Bilgisayar, kullanıcı tarafından giriş birimleriyle verilen sözel ve sayısal verileri işleyerek çıkış birimleri aracılığı ile kullanıcısına sunan elektronik aygıtların genel adıdır.
Günlük hayatımıza belkide farkında olmadığımız kadar çok yararlandığımız bilgisayarların yüzlerce türü vardır. Örneğin Mikro Bilgisayarlar, özel bir amaç için programlanmış genel olarak bir tek çipten ibaret olan bilgisayarlardır ve evlerimizdeki televizyon, müzik seti, buzdolabı, fırın gibi elektronik eşyalar içersinde yer alırlar.
Ancak bizi daha çok ilgilendiren, evlerde, okullarda ve işyerlerinde yaygın bir şekilde kullanılan PC’ler, (Personal Computer) yani kişisel bilgisayarlardır.

Kişisel Bilgisayarlarda Çalışma Mantığı

Bilgisayar kullanımında en önemli unsur “İNSAN”dır. Bilgisayar bildiğimiz gibi bir bilgi işleme makinesidir. Ancak kendi başına düşünemeyeceğinden bilgiler kullanıcısı tarafından girilir. Kendisine girilen bilgileri çok hızlı bir şekilde işleyerek çıktılara dönüştürür. Bu tanımdan bilgisayarda bilgi işlemenin giriş, işleme ve çıktı olmak üzere 3 aşamada gerçekleştiğini söyleyebiliriz.

GİRİŞ è İŞLEME è ÇIKTI
Klavye Kasa Ekran (Monitör)
Fare Yazıcı
Optik Okuyucular
Joystick (Oyun Çubuğu)

Veri Giriş Aşaması: Bu aşama, kullanıcının bilgisayara bilgileri girdiği aşamadır. Bilgi girişi, klavyeden, fareden yapılabileceği gibi bilgisayara Internet veya CD’den program yükleme şeklinde de olabilir. Sonuçta bilgisayara yüklenen programda bir insan tarafından yazıldığına göre bilgisayarın asla düşünemediğini ve insan olmadan hiçbir işe yaramayacağını söyleyebiliriz. Bilgisayara bilgi girişi genelde klavye ve fare ile yapılır. Bunun yanında oyun oynarken kullanılan ve joystick denilen aygıt yine bir veri giriş aracıdır. Süpermarketlerden alışveriş yaparken kasiyerlerin kullandığı barkod okuyucular da veri giriş birimidir, çünkü satın aldığımız bir ürünün üzerinde yazılı olan numarayı bilgisayara girer.
Veri İşleme Aşaması: Bilgisayar bu aşamada girilen bilgiyi kullanılan programın amacına göre işler. Örneğin barkod okuyucu ile girilen numarayı kendisine daha önceden girilmiş olan fiyat listesi ile karşılaştırarak fiyatını bulur. Yada kelime işlemcilerle yazı yazılırken bir tuşa bastığınızda tuşu tanır ve ekrana o tuşun üzerinde yazılı olan karakteri basar.
Çıktı Aşaması: Bilgisayarın işlediği bilgiyi çıktı birimlerini kullanarak kullanıcıya bildirmesi aşamasıdır. Yine barkod okuyucu örneğini alırsak bu aşama, bilgisayarın fiyatları toplayıp kağıda dökmesi ve fatura haline getirmesi aşamasıdır.

BİLGİSAYARI OLUŞTURAN ÖĞELER

Önceki yıl işlediğimiz derslerde bilgisayarı oluşturan öğeleri genel olarak ikiye ayırmıştık. Bunlar; bilgisayarı oluşturan (gözle görünür) parçalar ile içersine yüklenen programlardı. Yani bilgisayar iki bölümden oluşuyordu:

Donanımlar: Bilgisayarı oluşturan, gözle görünür, elle tutulur bütün parçalara denir. Bunlar arasında klavye, fare, monitör, kasa, yazıcı, tarayıcı ve kasa içersinde bulunan parçalar (işlemci, saklama birimleri, güç kaynağı, RAM hafıza çipleri, bağlantı kabloları) bulunur.
Yazılımlar: Bilgisayar içersinde yüklenen her türlü programı ifade eder. İşletim sistemi ve uygulama yazılımları (Paint, Wordpad, Word, Excel, Windows Gezgini... vs).



Şimdi önceki sayfada yer alan şemaya göre bilgisayarı oluşturan öğeleri tek tek açıklayalım.

DONANIMLAR

Bildiğimiz gibi donanım denince akla bilgisayarın gözle görünür elle tutulur her türlü parçası gelir. Bunun yanında kasa içersindeki birimler ve bilgisayarlar için standart olmayan özel amaçlar için geliştirilmiş çizici, barkod okuyucu gibi cihazlarda donanım sınıfına girmektedir.

A. Giriş Birimleri

Bilgisayarla iletişim kurulmasını sağlayan ve istenilen bilgilerin bilgisayara girilmesini sağlayan donanımlardır.
Klavye: Bilgisayarla yazı yazmaya yarayan ve daktiloya benzeyen alettir. Yabancı diller için düzenlenmiş türüne “Q Klavye”, Türk alfabesine göre düzenlenmiş olanına “F Klavye” denir. Klavye girişine takılır.
Fare: Bilgisayarın kolayca yönetilmesi için geliştirilmiş hemen hemen en ucuz parçasıdır. Pek çok şekli ve türü bulunan fare, basit yapısına rağmen bugünkü bilgisayarların en önemli parçasıdır. Fare girişine takılır.
Barkod Okuyucu: Özel bir tarayıcı türüdür. Süper marketlerde ve pek çok çeşit ürünün bulunduğu büyük mağazalarda satın alınan malların üzerindeki bar kodunu okutmak için kullanılır. Çalışma mantığı oldukça basittir. Ürün üzerindeki barkod çizgileri, barkodun altında yazılı olan numarayı belirtecek şekilde özel yazıcılarla hazırlanır. Barkod okuyucu bu numarayı okur ve bilgisayara girer. Bilgisayar okunan bu numarayı daha önceden veri tabanına kaydedilmiş fiyat listesiyle karşılaştırarak ürünün fiyatını bulur ve ekrana çıkarır.
Tarayıcı: Fotoğraf, grafik, çizim, resim... gibi kağıt üzerinde yer alan bilgilerin bilgisayara girilmesinde kullanılır. Bir fotokopi makinesi gibi çalışır.
Web Kamerası: Hareketli video görüntülerinin bilgisayara girilmesinde kullanılır. Normal bir kamera gibi çalışır.
Mikrofon: Bilgisayara dışardan ses kaydedilmesini sağlar. Kablosunun ucundaki jack çıkışı ses kartındaki girişe uyduğu sürece bilgisayara her türlü mikrofon bağlanabilir.
Optik Okuyucu: Genellikle büyük sınav merkezlerinde sınav kağıdı okumada kullanılan bir tür tarayıcıdır.
Joystick (Oyun Çubuğu): Bilgisayarda oyunlar oynarken kullanılan ve fare ile aynı mantıkla çalıştığı halde çubuk şeklinde özel bir yapısı olan alettir. Ses kartındaki joystick girişine takılır.

B. Sistem Birimleri

Bilgisayara girilen bilgileri işleyen birimlerdir. Yani bir nevi bilgisayarı bilgisayar yapan parçalar bunlardır diyebiliriz.

İşlemci: Bilgisayarın her türlü işlemini gerçekleştiren ve yöneten en önemli parçasıdır. Bilgisayarın hızı, işlemcinin modeli ile doğrudan alakalıdır. Ek bilgi olarak üç bölümden oluştuğunu (Merkez işlem birimi, Matematik yardımcı işlemci ve Cache (ön) bellek) söyleyebiliriz. Anakart üzerindeki işlemci yuvasına takılır.
RAM Bellek: Programların çalıştırılması için saklama birimlerinden çağırılıp yüklendiği bilgisayarın çalışma hafızasıdır. Ne kadar büyük olursa bilgisayar o kadar rahat çalışacaktır. Anakartta RAM yuvalarına takılır.
Güç Kaynağı: Kasa içersinde bilgisayara şebekeden gelen elektriği gerekli birimlere dağıtan birimdir ve satın alınan boş kasa ile birlikte gelir. Buradaki bir arıza yada kısa devre bilgisayarda ciddi hasarlara neden olabilir.
PORT’lar: Bilgisayara dışardan takılan cihazlar için kasada bulunan girişlerdir. LPT, COM ve USB türleri mevcuttur. LPT genellikle Yazıcı ve tarayıcı için (ayrıca laplink bağlantısı ile başka bilgisayarlara bağlanmak için); COM Modem gibi iletişim cihazları için kullanılır. USB ise yeni bir teknolojidir ve web kameraları ile özel modemlerin bağlantısı için kullanılır.
Sistem Kartları: Her biri özel bir amaç için üretilmiştir. Kasa içersindeki anakarta takılırlar.
- Ekran Kartı: Sistemden aldığı sinyalleri alıp görüntüye dönüştürerek monitöre ileten karttır. Normalde anakarta takıldığı halde bazı sistemlerde anakart üzerinde bir çip olarak yer alabilmektedir.
- Ses Kartı: Sistemden aldığı sinyalleri sese dönüştürerek hoparlöre ileten, yada dışardan gelen sesleri bilgisayarın anlayabileceği hale getiren karttır. Normalde anakarta takıldığı halde bazı sistemlerde anakart üzerinde bir çip olarak yer alabilmektedir.
- Ethernet Kartı: Yerel ağ (birbirine yakın olan bilgisayarlarla kurulan ağ) üzerindeki bilgisayarların birbiri ile haberleşebilmesini sağlar.
- Faks / Modem Kartı: Bilgisayarın telefon hattı üzerinden başka bilgisayarlarla yada faks makineleriyle haberleşmesini ve bilgi alışverişinde bulunabilmesini sağlayan özel bir karttır. Bilgisayarın içersinden anakarta takılan (Internal) modelleri yaygındır. Ancak dıştan (External) kablo ile bağlanan modemler daha verimli ve hızlıdır. Temel çalışma mantığı bilgisayardan aldığı bilgileri telefon hattı üzerinden geçebilecek şekilde kodlayarak paketlemek, yada telefon hattı üzerinden paketlenmiş olarak gelen bilgileri bilgisayarda kullanılabilir verilere çevirmektir.
Kablolar: Kasa içersinde ve dışında yer alan donanımları birbirine bağlamak için kullanılır.

C. Çıktı Birimleri

Bilgisayarın ürettiği bilgileri kullanıcına göstermek için kullandığı birimlerdir.

Ekran (Monitör): Ekran kartından gelen sinyalleri görüntüye dönüştürerek gösteren televizyona benzeyen cihazdır. İnç (2.5 cm) başına düşen nokta sayısı ekranın çözünürlüğünü verir. Normal bir bilgisayar ekranının görüntü çözünürlüğü bir televizyonunkinin yaklaşık 10 katıdır. Buda yaklaşık 10 kat daha net görüntü demektir. Kullanıcı amacına göre monitör seçer. Mimarlar ve çizim yapan grafiker, reklamcı gibi meslek grupları yüksek çözünürlüklü ve büyük ekranları tercih ederler. Monitörler kasadaki ekran kartında yer alan monitör (VGA) girişine takılır.
Yazıcı: Bilgisayarda bilgileri kağıda dökmek için kullanılan yazıcıların başlıca türleri nokta vuruşlu, mürekkep püskürtmeli ve lazerdir. Ancak yine değişik amaçlar için kullanılan değişik türde baskı cihazları vardır. Örneğin Dergi, kitap, broşür basımında kullanılan ve oldukça pahalı olan Off – Set makineleri aslında yazıcıdır. Yazıcılar kasadaki LPT portuna takılır.
Çizici: Tabela işi ile uğraşan reklamcıların kullandığı bir tür yazıcıdır. Yapıştırmalı folyo kağıtları üzerindeki iğne ile çizerek kalıplar halinde çıkartma yazılar ve şekiller üretir.
Hoparlör: Bilgisayarda ses kartı tarafından üretilen seslerin kullanıcı tarafından duyulmasını sağlar.

D. Saklama Birimleri

Bilgisayarların belkide en kullanışlı özelliği üretilen bir bilgiyi saklayabilmesidir. Bunun için kullandığı birimlere saklama birimleri denir. Manyetik yapılılar; sabit disk, disket ve ZIP sürücüler, optik yapılılar CD sürücülerdir.

Sabit Disk: Bilgisayarın merkez saklama birimidir ve en yüksek saklama kapasitesine sahiptir. İç yapısı üst üste dizili manyetik diskler şeklindedir. Her bir manyetik disk izlerden ve sektörlerden oluşur. Sabit disk içersinde her bir disk başına 2 tane okuma kafası (iğne) düşmektedir. Kasa içersinde yer alır ve anakarttaki “Primary Master” portuna bağlanır.
Disket: Saklama kapasitesi oldukça düşüktür (1.44 MB) ve çok yavaş çalışır. Ancak küçük dosyaları bir bilgisayardan diğer bir bilgisayara taşımak için kullanılır. 3.5” lik Floppy Diskler ve disket sürücüleri şimdilik bütün bilgisayarlarda standarttır.
CD Sürücüler (CD – ROM / CD – RW / DVD): Saklama kapasitesi standart 650 – 700 MB arasında olan oldukça kullanışlı saklama birimleridir. CD – ROM sürücü yalnızca CD’lerde kayıtlı hazır bilgileri okur. Ancak bir CD – RW (Writer) Kayıt cihazınız varsa bilgisayarınızdaki her türlü veriyi CD’ye kaydederek saklamanız mümkündür. CD Kaydedici cihazlar her türlü CD yapabilir ve çoğaltabilir. DVD sürücüler ise yeni bir teknolojidir. Genellikle film CD’si amaçlı olarak kullanılan DVD, ekranda oynamakta olan filmin sesinin, dilinin, altyazısının ve hatta kamera açısının değiştirilebileceği, yeni yaygınlaşan üstün bir saklama birimi türüdür. Sıkıştırması ile 8 saatlik bir filmin tek bir CD’de toplanabilmesine olanak verir.
ZIP Sürücüler: Sıkıştırma teknolojisi kullanılarak üretilmiş olan ZIP sürücüler disketle kapasite ve hız haricinde aynıdır. Kapasiteleri 100 – 120 MB’tır.

YAZILIMLAR

Bilgisayara yüklenen her türlü programa yazılım denir. Virüslerde yazılımdır. Bazı yazılımlar olmadan bilgisayar donanımları hiçbir işe yaramaz.

A. Sistem Yazılımları

Temelde bilgisayarı çalıştıran ve donanımların birbirleriyle haberleşmesini sağlayan yazılımlardır. Bunlar tür yazılımlar olmadan bilgisayarı çalıştırabilmek mümkün değildir.


BIOS: Anakartta bir çipte yüklü olan küçük bir programdır, ancak bilgisayarın çalışmasında önemli bir rol üstlenir. Bilgisayarın açılışında çalışma ortamlarını ve bilgisayarı testten geçirir. Kendisine daha önceden yapılmış olan ayarlar doğrultusunda bilgisayarın donanımlarını testten geçirir. Bilgisayarın kontrolü için gerekli olan giriş birimlerinin (klavye ve farenin) bağlı olup olmadığını, sistemde ne kadar RAM olduğunu, RAM’lerin sağlam olup olmadığını kontrol eder. Daha sonra ise saklama birimlerini algılayarak işletim sistemi bilgilerini nereden alacağını denetleyen BIOS, eğer bir sorunla karşılaşırsa hemen kullanıcıyı uyararak gerekli düzeltmelerin yapılmasını ister. Daha sonra kendisine kaydedilmiş olan sıra ile saklama birimlerinde işletim sistemini arar bulur ve yükleyerek bilgisayarı çalışır duruma getirir. (Ayarlar değiştirilmediği takdirde BIOS, işletim sistemini sırası ile önce diskette, sonra sabit diskte, en son olarakta CD-ROM’da arar)...

İşletim Sistemi: Kullanıcıların amaçlarına uygun olarak seçilerek bilgisayara yüklenen yazılımlardır. Bugün kullanılan kişisel bilgisayarların çoğunda Microsoft firmasının ilkini 1985 yılında (1.0) çıkarttığı Windows işletim sistemi kullanılmaktadır. Windows ile birlikte bilgisayar kullanımı uzmanların tekelinden çıkmış ve artık günümüzde neredeyse her evde televizyon veya buzdolabı gibi standart olmuştur. İşletim sistemleri, kullanıcının isteklerini bilgisayara, bilgisayarın gereksinimlerini kullanıcıya sunan arabirimlerdir. Bilgisayarlar birazdan açıklanacak olan uygulama yazılımları olmaksızın çalışır, ancak işletim sistemi olmadan çalışamaz.
Sürücüler: Bir anlamda donanımların kendilerini işletim sistemine tanıtmak için kullandıkları kimlikleridir diyebiliriz. Her donanımın kendisini Windows ortamında çalıştırabilmek için Windows altındaki “Drivers” klasörüne kopyalamak zorunda olduğu sürücüleri vardır. Bu sürücüler ilgili donanımın kutusunun içindeki bir Disket veya CD içersinden bilgisayara yüklenir. Sürücüler yüklenmezse o donanım çalışmaz. Örneğin yeni aldığınız bir ses kartını bilgisayarınıza taktığınızda Windows bu donanımı tanımıyorsa, aldığınız ses kartı ile birlikte gelen sürüleri bilgisayarınıza yüklemek zorundasınız.

B. Uygulama Yazılımları

Kullanıcının amacına göre bilgisayara yüklenen ve işletim sistemi tarafından çalıştırılan yazılımlardır.

Özel Yazılımlar: Bunlar tek bir amaç için yazılmış programladır. Örneğin Paint yazılımı bilgisayarda yalnızca çizim yapmak için kullanılır. Paint ile müzik dinlemek mümkün değildir. Winamp ile müzik dosyaları çalıştırılır. Winamp bir ortam yürütücü programdır. Winamp ile muhasebe tutulmaz.
ii.
Paket Yazılımlar: Birden çok iş gören, yada birden fazla programı bünyesinde barındıran yazılımlardır. Bunlara en güzel örnek Microsoft Office program paketidir. Word (Kelime İşlemci), Excel (Hesap Tablosu), Access (Veri Tabanı), Binder (Ciltçi), Powerpoint (Sunu hazırlama), Outlook (E-mail yönetimi) programlarını bünyesinde bulundurarak bilgisayarı ofisinde kullanan kişilerin her türlü ihtiyacına cevap vermektedir.